Γιατί οι άνδρες επενδύουν στα παιδιά τους, όταν η ανδρική ανατροφή είναι τόσο ασυνήθιστη μεταξύ των θηλαστικών;
Η επένδυση των ανδρών στα παιδιά τους είναι ένα από τα πιο αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης οικογένειας. Μια τέτοια επένδυση ίσως να μην φαίνεται ασυνήθιστη για τους αναγνώστες με πατέρες, αλλά είναι ένα αίνιγμα από την άποψη της ευρύτερης εξελικτικής εικόνας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ενασχόληση με τα παιδιά από άνδρες είναι ασυνήθιστη στα θηλαστικά και δεν εμφανίζεται καθόλου στους πιο στενούς συγγενείς μας (χιμπατζήδες και μπονόμπος).
Από μια εξελικτική σκοπιά, ο άνδρας γονέας πρώτα απ 'όλα να προσφέρει κάποιο μη τετριμμένο όφελος στους απογόνους, όπως είναι ο μειωμένος κίνδυνος θνησιμότητας ή η ενίσχυση των ανταγωνιστικών ικανοτήτων στην ενηλικίωση. Ταυτόχρονα, η επένδυση αυτή πρέπει να εξισορροπείται με το δυνητικό κόστος για τους άνδρες, συμπεριλαμβανομένων των χαμένων ευκαιριών ζευγαρώματος και του κινδύνου για μοιχεία (δηλ. να επενδύσει άδηλα στους απογόνους ενός άλλου αρσενικού). Η προσοχή μου εδώ αφορά τα οφέλη της γονικής μέριμνας των ανδρών, αλλά θα δηλώσω εκ των προτέρων ότι η ανατροφή παιδιών άλλου αρσενικού ή η μη πατρότητα είναι αρκετά χαμηλή στον άνθρωπο, πιθανώς πολύ κάτω από το 3% στους περισσότερους πληθυσμούς, αν και μπορεί να είναι σημαντικά υψηλότερη σε κοινότητες χαμηλού εισοδήματος.
Οι ευκαιρίες ζευγαρώματος των ανδρών περιορίζονται από την αποστροφή των γυναικών στο περιστασιακό σεξ και την ανταγωνιστικότητά, ιδιαίτερα από τους αντιπάλους τους στην προσπάθεια κατάκτησης κάποιου ρομαντικού εταίρου. Αμφισβητούν τη φήμη και γενικώς προσπαθούν να αποβάλουν αυτούς τους δυνητικούς ανταγωνιστές από την κοινωνική ομάδα, γεγονός που τους καθιστά μη ελκυστικούς στη δυνητική σύντροφο. Τα αποτελέσματα είναι ότι οι άντρες έχουν λιγότερες ευκαιρίες για σεξ από ό, τι θα ήθελαν και αυτό με τη σειρά του μειώνει το κόστος της επένδυσης στα παιδιά τους.
Παρόλα αυτά, μελέτες παραδοσιακών πολιτισμών ενδέχεται να υποτιμούν τη σημασία των μπαμπάδων, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των πτώσεων του πληθυσμού και των περιόδων υψηλής θνησιμότητας, όπως συμβαίνει σχεδόν βεβαίως σε τακτική βάση σε όλη την ανθρώπινη εξέλιξη και την ανθρώπινη ιστορία. Αυτά τα συμβάντα οδηγούνται από τους Ιππείς της Αποκάλυψης - πείνα, επιδημίες και πόλεμο - και ο χρόνος τους είναι απρόβλεπτος. Οι άνδρες που εγκατέλειψαν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια των καλών περιόδων ελπίζουν ότι ένα τέτοιο συμβάν δεν θα λάβει χώρα πριν την ενηλικίωση του παιδιού τους. Η σημασία της επένδυσης των ανδρών σε αυτούς τους χρόνους υψηλού κινδύνου είναι καλά τεκμηριωμένη στις αναπτυσσόμενες χώρες και στο ιστορικό ρεκόρ για την εκβιομηχάνιση της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών μέχρι περίπου πριν από περίπου 100 χρόνια.
Το ίδιο μοτίβο ήταν εμφανές στην Κίνα. Οι Τσόνγκ, Κάμπελ και Λι ανέλυσαν 20.000 πατρικές συνδέσεις σε έξι γενιές από τη δυναστεία των Κινγκ (1644-1911) της Κίνας. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής, οι άνδρες υψηλότερου κοινωνικού επιπέδου είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες εξαφάνισης της γενεαλογίας κατά τις επόμενες έξι γενιές από τους συνομηλίκους τους με χαμηλότερη κατάταξη. Ο κίνδυνος εξαφάνισης ήταν ανεξάρτητος από τον αριθμό των παιδιών που γεννήθηκαν σε κάθε γενιά (οι περισσότεροι άνδρες παντρεύτηκαν μονογαμικά), γεγονός που έδειξε ότι η συνέχιση της γενεαλογίας δεν οφείλεται απλώς σε άντρες μεγαλύτερης ηλικίας με περισσότερα παιδιά.
Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής και κατά τη διάρκεια της προγονικής δυναστείας των Μινγκ, οι Ιππότες της Αποκάλυψης έκαναν συχνές και απρόβλεπτες επισκέψεις σε όλη την Κίνα και σχεδόν σίγουρα είχαν ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη θνησιμότητα μεταξύ των κατώτερων κοινωνικών και οικονομικών στρωμάτων συγκριτικά με τις οικογένειες υψηλότερου καθεστώτος. Με άλλα λόγια, η επένδυση των πόρων των ανθρώπων στις οικογένειές τους και τα παιδιά τους βοηθά να συγκρατήσουν τους Ιππείς της Αποκάλυψης και οι γενεές τους να είναι βιώσιμες, αλλά οι απολαβές αυτής της στρατηγικής ίσως να μην είναι εμφανείς, εκτός από τις περιόδους υψηλής θνησιμότητας του πληθυσμού.
Συνοπτικά, όλα αυτά είναι λίγο νοσηρά, αλλά είναι η πραγματικότητα της ανθρώπινης εμπειρίας σε όλη την ιστορία και την ανθρώπινη εξέλιξη και είναι σημαντικό να την εξετάσει κανείς όταν προσπαθεί να καταλάβει την επένδυση των ανδρών στα παιδιά τους. Ακόμη και σε ευνοϊκούς χρόνους, με χαμηλό κίνδυνο θνησιμότητας, οι επενδύσεις και η αφοσίωση των ανδρών στα παιδιά τους μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά στη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της συνολικής φυσικής και ψυχολογικής τους υγείας. Η εμπλοκή του πατέρα με τα παιδιά του φαίνεται να συμβάλλει στις κοινωνικές τους ικανότητες και τη συναισθηματική ωριμότητα και βοηθά να τους κρατήσει σε καλό δρόμο κατά την εφηβεία. Όλες αυτές οι συνεισφορές ενισχύουν τη μακροπρόθεσμη κοινωνική ανταγωνιστικότητα των παιδιών τους. Τους βοηθά να ανεβαίνουν την κοινωνική σκάλα, η οποία, με τη σειρά της, μειώνει τους κινδύνους θνησιμότητας κατά τη διάρκεια απρόβλεπτων συμβάντων στον γενικό πληθυσμό.
Αν και η σύγχρονη τεχνολογία, η επιστήμη και η ιατρική κρατούν μακριά τέτοιους κινδύνους, το θέμα είναι ότι μια εξελιγμένη προκατάληψη για την ενίσχυση της κοινωνικής ανταγωνιστικότητας των παιδιών θα μπορούσε εύκολα να εξελιχθεί σε περιβάλλοντα με συχνά και απρόβλεπτα συμβάντα. Εν πάση περιπτώσει, ας εξετάσουμε τις σύγχρονες συνεισφορές των πατέρων στη μακροπρόθεσμη ζωή των παιδιών. Αυτές οι πιθανότητες ενισχύονται εάν οι έφηβοι παραμείνουν εκτός προβλημάτων και παραμείνουν στο σχολείο, και οι μπαμπάδες βοηθούν να συμβεί αυτό.
Οι Steele και Sigle-Rushton και η μελέτη του πανεπιστημίου Kravdal σχετικά με τη σχέση μεταξύ διαζυγίου ή πατρικού θανάτου σε 200.000 παιδιά σχολικής ηλικίας στη Νορβηγία, δείχνει καλά το θέμα μας. Όχι μόνο η παιδική θνησιμότητα είναι πολύ χαμηλή στη Νορβηγία, οι κοινωνικές ενισχύσεις που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση, οι οποίες μετριάζουν τις οικονομικές δυσκολίες, καθιστούν το περιβάλλον ιδιαίτερα χαμηλού κινδύνου. Παρά τους μικρούς κινδύνους και τον έλεγχο, για πολλούς άλλους παράγοντες, η απώλεια του πατέρα για οποιονδήποτε λόγο συνδέεται με περίπου 10% μείωση των πιθανών λήξης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για αγόρια και κορίτσια.
Σε μια ενημερωτική συζήτηση σχετικά με αυτό το είδος μελέτης, οι Gähler και Palmtag αξιολόγησαν τη σχέση μεταξύ διαζυγίου και εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων των παιδιών της Σουηδίας για άτομα που γεννήθηκαν το 1892 έως το 1991, ένα χρονικό πλαίσιο με σημαντικές μειώσεις στην παιδική θνησιμότητα και αυξήσεις στα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας. Παρά τη μείωση των κινδύνων, η απουσία του πατέρα συνδέθηκε σταθερά με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο για κορίτσια και αγόρια κατά τη διάρκεια του αιώνα. Το χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο με τη σειρά του συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο παραβατικής συμπεριφοράς και περισσότερης κατάχρησης οινοπνεύματος και ουσιών κατά την εφηβεία και χαμηλότερου εισοδήματος στη διάρκεια της ζωής.
Υπάρχουν ακόμα πιο λεπτές πτυχές της δέσμευσης των πατέρων με τα παιδιά που βοηθούν να τα διατηρήσουν σε καλό δρόμο. Η συμμετοχή του πατέρα στο παιχνίδι, ειδικά το τραχύ παιχνίδι, σχετίζεται με την ικανότητα των παιδιών να ρυθμίζουν τις συναισθηματικές τους καταστάσεις και τις μετέπειτα κοινωνικές τους ικανότητες. Τα παιδιά με πατέρες τα οποία τακτικά ασχολούνται με το σωματικό παιχνίδι έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι κοινωνικά δημοφιλή - επιλέγονται ως προτιμώμενοι συμπαίκτες από τους συνομηλίκους τους - από ότι τα παιδιά που δεν συμμετέχουν τακτικά σε αυτό το είδος παιχνιδιού. Διάφορες διαχρονικές μελέτες δείχνουν ότι αυτή η μορφή παιχνιδιού συνδέεται με την καλύτερη κοινωνική και ψυχολογική λειτουργία όταν αυτά τα παιδιά φθάνουν στην εφηβεία. Το τραχύ παιχνίδι μπορεί επίσης να σηματοδοτήσει πατρική κυριαρχία με μη απειλητικό τρόπο στα μικρά παιδιά, γεγονός που επιτρέπει στους πατέρες να παρακολουθούν και να επηρεάζουν αποτελεσματικότερα την εφηβική συμπεριφορά. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να συμβάλει στη μείωση της εφηβικής εγκληματικότητας και της υψηλότερης εκπαιδευτικής επίδοσης εφήβων με αφοσιωμένους πατέρες.
Η ουσία είναι ότι σε πολύ δύσκολους καιρούς, οι επενδύσεις των πατέρων στην ανατροφή των παιδιών μπορεί να είναι η διαφορά μεταξύ των παιδιών τα καταφέρνουν μέσα από την παιδική ηλικία και που δεν το κάνουν. Σε λιγότερο επικίνδυνες περιόδους, η επένδυση των πατέρων στη γονική μέριμνα συμβάλλει στη συναισθηματική και σωματική υγεία των παιδιών και βελτιώνει τις κοινωνικές τους ικανότητες. Οι πατέρες μπορούν επίσης να βοηθήσουν να κρατήσουν τα παιδιά και ιδιαίτερα τους εφήβους στην πορεία προς μια επιτυχημένη ενηλικίωση.
Καραδάκης Γιώργος - Παναγιώτης, BA (Hons)
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής
Anglia Ruskin University
Πτυχίο Ψυχοκοινωνικών Σπουδών
MA Ψυχανάλυση και Σύγχρονη Κοινωνία
Brunel University, London
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου