Η Ελεύθερη Βούληση είναι ψευδαίσθηση: τα κόλπα του εγκέφαλου για να νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο.

Για όσος έχουν κάνει κάτι και την αμέσως επόμενη στιγμή αναρωτιούνται γιατί το έκαναν, αυτή η έρευνα είναι για αυτούς…

Η ελεύθερη βούληση ίσως είναι η ψευδαίσθηση που μας δίνει το ασυνείδητο μας όταν ήδη έχει πάρει την απόφαση να δράσει.

Αν και μπορεί να νιώθουμε ότι ελέγχουμε τις πράξεις μας, αυτό ίσως είναι μια ψευδαίσθηση που δημιουργεί ο εγκέφαλος για να μην νιώθουμε εγκλωβισμένοι.

Τουλάχιστον αυτή είναι μια άποψη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychological Science.

Για την έρευνα ζητήθηκε από ανθρώπους να κοιτούν επίμονα 5 άδειους κύκλους στην οθόνη ενός υπολογιστή.

Τυχαία ένας από  τους κύκλους γινόταν κόκκινος.

Του ζητήθηκε πριν αλλάξει χρώμα ο κύκλος, γρήγορα να προβλέψουν ποιος θα γίνει κόκκινος. Ήταν ποιο ακριβής στις προβλέψεις τους από όσο ήταν πιθανό να είναι.

Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος τους, τους έκανε να πιστεύουν ότι έχουν μαντέψει σωστά, ακόμα και αν δεν ήταν έτσι.

Η μελέτη μπορεί να φαίνεται ελάχιστη απόδειξη ότι η ελεύθερη βούληση είναι μια ψευδαίσθηση.

Αλλά αυτή είναι μόνο μία μελέτη από τις πολλές που ισχυρίζονται ότι αποδεικνύουν αυτό.

Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο εγκέφαλος παράγει τότε το αίσθημα της συνειδητής ελεύθερης βούλησης ένα κλάσμα του δευτερολέπτου αργότερα από την απόφαση.

Μια θεωρία λέει ότι το συνειδητό μυαλό είναι περισσότερο σαν ένα διερμηνέα των μηνυμάτων που αποστέλλονται από το ασυνείδητο.

Ενώ η ελεύθερη βούληση μπορεί στην πραγματικότητα να είναι μια ψευδαίσθηση, υπάρχουν όλα τα είδη των λόγων που φυσικά αντιστέκονται στην ιδέα αυτή.

Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που δεν πιστεύουν ότι έχουν ελεύθερη βούληση είναι λιγότερο πιθανό να βοηθήσουν τους άλλους και μπορεί ακόμη και να είναι πιο επιθετικοί.

Δεδομένου ότι η ελεύθερη βούληση είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με την ευθύνη, υπάρχουν, επίσης, όλα τα είδη των ηθικών λόγων που είναι χρήσιμο να πιστεύουμε στην ελεύθερη βούληση.

Αλλά ποιος είπε ότι η λειτουργία του εγκεφάλου πρέπει να είναι σύμφωνη με την ανθρώπινη ηθική;

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science (Bear & Bloom, 2016).

Καραδάκης Γιώργος - Παναγιώτης,  BA (Hons) 
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας - Ψυχοθεραπευτής
Anglia Ruskin University 
Πτυχίο Ψυχοκοινωνικών Σπουδών
MA Ψυχανάλυση και Σύγχρονη Κοινωνία
Brunel University, London